Weet u hoeveel Nederlanders jaarlijks een antibioticakuur gebruiken? Het gaat om ongeveer een kwart van de bevolking, dus om zo’n vier miljoen mensen. Dat is ook niet vreemd, want zo’n antibioticum lijkt vaak een soort wondermiddel. Het kan ingezet worden bij allerlei bacteriële infecties, zoals een blaasontsteking of bloedvergiftiging. Maar ook een SOA zoals chlamydia kan er mee aangepakt worden. Maar is dit middel wel echt het wondermiddel dat het lijkt te zijn?
Bacteriën in ons lijf
Antibiotica wordt ingezet om bacteriën te lijf te gaan. Bacteriën zijn organismen ter grootte van slechts één cel. Iedereen heeft deze organismen in en op het lijf en vaak is dat helemaal niet erg. Veel soorten doen zelfs heel nuttig werk. Zo zorgen de bacteriën in onze darmen dat het voedsel dat we hebben gegeten verteerd wordt. Andere soorten gaan de strijd aan met indringers. Helaas zit er ook een andere kant aan. Wanneer de balans tussen de verschillende bacteriesoorten verdwijnt, kunnen er namelijk bacteriële infecties ontstaan. Daardoor ontstaat er een longontsteking, of een ontstoken wond. In dergelijke gevallen kunnen antibiotica ingezet worden om die infecties te lijf te gaan. De werking is simpel: de antibiotica doden de bacteriën of zorgen er in ieder geval voor dat de groei geremd wordt, waarna ons eigen immuunsysteem de resterende schadelijke organismen kan opruimen.
Overzicht
Ziekteverwekkende bacteriën
Er zijn ook andere soorten bacteriën, die niet lichaamseigen zijn. Deze bacteriën kunnen ziekten verwekken. Voorbeelden hiervan zijn de legionellabacterie en de salmonellabacterie. Ook tegen deze indringers kan antibiotica ingezet worden. Overigens worden de meeste infecties in ons lijf niet veroorzaakt door bacteriën, maar door virussen. En helaas werken antibiotica in dat geval niet. Ook tegen parasieten en schimmels zal een antibioticum niet helpen. Maar in het geval van infecties die worden veroorzaak door bacteriën dus wel!
Het bekendste antibioticum
Overal ter wereld kennen mensen tegenwoordig het medicijn penicilline. Penicilline is een eerste vorm van antibioticum en wordt wel het belangrijkste geneesmiddel van de twintigste eeuw genoemd. Waar er tot het begin van de twintigste eeuw nog veel mensen stierven aan infecties, genezen tegenwoordig de meeste mensen hier gewoon van – door antibiotica. Naast penicilline zijn er tegenwoordig ook andere soorten, zoals macroliden en tetracylcines. Iedere soort is effectief tegen een specifieke soort bacteriën, door de zwakke plek van deze organismes te zoeken.
Aanwijzingen van uw arts
Krijgt u een antibioticakuur voorgeschreven? Dan zal de arts u daarbij op het hart drukken dat het belangrijk is om de kuur volledig af te maken. Dat is niet voor niets. Antibiotica werkt namelijk alleen effectief wanneer de medicatie volgens voorschrift ingenomen wordt. Dan gaat het niet alleen om het aantal dagen dat u de medicatie moet slikken, maar bijvoorbeeld ook om het tijdstip. Maakt u een kuur niet helemaal af? Dan loopt u het risico dat u te vroeg stopt en dat de schadelijke bacteriën nog niet helemaal verdwenen zijn. Daardoor kunt u opnieuw ziek worden of last krijgen van de infectie.
Voorbeelden van antibiotica zijn: Azitromycine, Amoxicilline en Doxycycline.
Problemen door bijwerkingen
In sommige gevallen wilt u misschien het liefst zo snel mogelijk met de kuur stoppen. Bijvoorbeeld wanneer u erg vele last heeft van de bijwerkingen die antibiotica kunnen hebben. Klachten zoals diarree, misselijkheid en darmklachten komen veel voor. Ook een allergische reactie in de vorm van uitslag, jeuk of koorts komen vrij vaak voor. Daarnaast is het van belang dat men tijdens het gebruik van bepaalde antibiotica zoveel mogelijk uit de zon blijft, omdat de kans op verbranding groter is. Helaas is het zo dat antibiotica niet alleen de ziekmakende bacteriën, maar ook de voor ons gezonde bacteriën in het lijf doden. Dat verzwakt onze weerstand. Tegenwoordig wordt daarom vaak geadviseerd om probiotica te gebruiken om dit te voorkomen.
Terughoudend gebruik
De meeste artsen zijn terughoudend als het gaat om het voorschrijven van antibiotica. Dat heeft verschillende redenen. Ten eerste zal de arts eerst bekijken hoe de weerstand van de patiënt is. Lijkt de weerstand in orde? Dan heeft het de voorkeur om het eigen lichaam te laten zorgen voor het opruimen van de ziekmakende bacteriën. Dit kan niet altijd. Sommige ontstekingen, zoals longontsteking of bloedvergiftiging zullen niet vanzelf verdwijnen.
Bij dergelijke infecties wordt daarom standaard antibiotica ingezet. In alle overige gevallen is terughoudendheid geboden, omdat bacteriën uiteindelijk immuun kunnen raken voor antibiotica. Om dit te voorkomen wordt veelvuldig gebruik afgeraden. Daarnaast is het belangrijk om uw arts op de hoogte te stellen van eventuele andere medicatie die u gebruikt. Dat gaat dan niet alleen om medicatie op recept, maar ook om vrij verkrijgbare medicatie en kruidensupplementen. Medicijnen kunnen namelijk een ongewenste wisselwerking met elkaar hebben. Sommige soorten antibiotica kunnen bijvoorbeeld de betrouwbaarheid van de anticonceptiepil doen verminderen. Nog een reden dus, om dit wondermiddel niet te vaak in te zetten!