Het lijkt wel een wondermiddel. Gebruik antibiotica bij een longontsteking, een bloedvergifiting of blaasontsteking en voor je het weet zijn de klachten verdwenen. Begrijpelijk dat jaarlijks ongeveer een kwart van de Nederlanders een antibioticum slikt. Maar wat weten we eigenlijk over de werking van deze medicatie?
Overzicht
Krachtig middel bij bacteriële infecties
Last van een keelontsteking? Dan heeft u misschien de neiging om direct naar de huisarts te gaan, om een antibiotica voorgeschreven te krijgen. Zo makkelijk is het echter niet. Antibiotica werkt namelijk alleen bij bacteriële infecties. Een keelontsteking kan ontstaan door zowel een bacteriële infectie als een virusinfectie. In dat laatste geval zal de antibiotica weinig kunnen uitrichten. Bacteriële infecties kunnen door allerlei oorzaken ontstaan. We dragen heel veel verschillende soorten bacteriën mee in ons lijf. Deze bacteriën spelen meestal een positieve rol. Zo helpen ze in onze darmen bij de vertering van onze voeding. Op de huid zorgen ze voor een extra beschermlaagje. Maar op het moment dat die goede bacteriën op de verkeerde plek terecht komen, kunnen er infecties ontstaan. Dit kan bijvoorbeeld gebeuren wanneer er bacteriën van op de huid in een wondje of blaasje terecht komen. Daarnaast zijn er ook bacteriën die ziekten kunnen verwekken. Zo kunt u een bacteriële infectie oplopen wanneer u besmet voedsel eet. In al deze gevallen kan antibiotica ingezet worden om de bacteriën te bestrijden. De medicatie doodt de organismen of zorgen dat de groei geremd wordt, zodat het eigen immuunsysteem zijn werk weer kan doen.
Niet altijd noodzakelijk
Het is belangrijk om niet te snel naar antibiotica te grijpen. Iemand die genoeg weerstand heeft, kan in de meeste gevallen namelijk de ziekmakers bestrijden zonder hulp van medicatie. Een indicatie dat het eigen lijf het afweersysteem aan de slag heeft gezet, is wanneer er sprake is van koorts. Duurt het te lang voordat het afweersysteem zijn werk doet, of heeft u onvoldoende weerstand om op eigen kracht te genezen? Dan zal een arts een antibioticum voorschrijven. Er zijn gevallen waarin direct gekozen wordt voor het inzetten van deze medicatie, zoals bij hersenvliesontsteking en bloedvergiftiging. Deze infecties zijn zo risicovol, dat directe actie noodzakelijk is.
Verschillende soorten antibiotica
Waarschijnlijk is penicilline wel het meest bekend antibioticum, al zijn er nog veel meer soorten. Penicilline is het eerste antibioticum dat begin twintigste eeuw werd ingezet bij infecties. Een belangrijke mijlpaal, want hierdoor werd het mogelijk om mensen te genezen van dodelijke infecties. Tegenwoordig komen er steeds meer soorten antibiotica bij. Iedere soort werkt in op een bepaald type bacterie. Voor een blaasontsteking zal hierdoor over het algemeen een ander middel voorgeschreven worden dan voor een keelontsteking.
Gebruiksaanwijzing antibioticum
De werking van antibiotica hangt sterk af van de wijze waarop het gebruik wordt. Gebruikt u een antibioticum? Dan is het van groot belang om voor het eerste gebruik de bijsluiter goed door te lezen. In de gebruiksaanwijzing vindt u alle aanwijzingen voor gebruik. Houd daarnaast ook rekening met eventuele extra aanwijzingen van uw arts. Hij of zij kan bijvoorbeeld aangeven hoelang u de kuur moet volhouden. Het is van groot belang om hier aan te voldoen. Vaak nemen de klachten af binnen een paar dagen nadat u gestart bent met de kuur. Dat wil echter nog niet zeggen dat de bacteriën volledig verdwenen zijn. Wanneer u te vroeg stopt, kunnen de klachten snel weer terug komen en bent u dus weer terug bij af. Houd u dus aan de lengte van de kuur en slik de medicatie dagelijks op een vast tijdstip. Op deze manier zorgt u voor een regelmatige afgifte van het antibioticum en bereikt u het maximale effect.
Gebruik bij andere medicatie
Medicatie kan een wisselwerking hebben met andere medicijnen. Dit geldt ook voor antibiotica. Sommige soorten, zoals tetracycline of penicilline, kunnen bijvoorbeeld de werking van de anticonceptiepil verminderen. Het is daarom heel belangrijk dat uw arts weet welke medicatie u verder nog gebruikt.
Nadelen van antibiotica
Een nadeel van antibiotica is dat deze medicatie flinke bijwerkingen kan geven. Klachten zoals buikpijn, diarree en braken komen veel voor. In sommige gevallen kan er ook een allergische reactie optreden, waardoor koorts, jeuk of rode vlekjes kunnen ontstaan. In uitzonderlijke gevallen gaat het om een ernstige allergische reactie, te herkennen aan onder meer zwellingen in keel of mond en netelroos. Heeft u dergelijke klachten? Dan is het heel belangrijk om direct medische hulp in te schakelen. Een ander nadeel van antibiotica is dat niet alleen de ziekmakende, maar ook de gezonde bacteriën vernietigd worden. Hierdoor verzwakt het afweersysteem, waardoor u bevattelijker bent voor andere ziekten en infecties. Ook kunt u darmklachten ervaren, doordat de goede bacteriën daar hun werk niet meer doen. In zo’n geval kan het helpen om probiotica te slikken. Een derde, heel belangrijk nadeel, is dat er resistente bacteriën ontstaan kunnen. In dat geval zijn de bacteriën niet meer gevoelig voor het antibioticum en zal de medicatie dus niet meer helpen. Maar ondanks dat lijken de nadelen niet op te wegen tegen de voordelen. De term wondermiddel is daarom misschien toch best op zijn plaats!
Voorbeelden van antibiotica zijn Amoxicilline, Doxycycline en Azitromycine.