Seksueel overdraagbare aandoeningen (kortweg SOA’s) zijn geslachtsziekten. De ziekten ontstaan door bacteriën of virussen die het lichaam binnendringen. Dit gebeurt meestal via het slijmvlies van penis, anus, vagina en mond, waardoor de kans op een SOA het grootst is bij seksuele contact. Het wil echter niet zeggen dat u alleen door seksueel contact besmet kunt raken. SOA’s zoals hiv en hepatitis B kunnen ook worden overgedragen via bijvoorbeeld besmette naalden.
Overzicht
Welke SOA’s zijn er?
Iedere seksueel overdraagbare aandoening heeft eigen symptomen. Ook de behandeling verschilt per SOA. Er zijn veel SOA’s, maar vaak voorkomend en bekend zijn onder andere hiv, chlamydia, syfilis, hepatitis B, genitale wratten, herpes genitalis, trichomonas, gonorroe en genitale wratten. Het lastige bij deze SOA’s is dat de ziekten lang niet altijd klachten geven. Hierdoor worden ze soms pas heel laat ontdekt, waardoor de kans groot is dat er al anderen mee besmet zijn geraakt. Chlamydia is hier een voorbeeld van. Deze SOA geeft vaak geen klachten, maar kan uiteindelijk wel tot vruchtbaarheidsproblemen leiden. Alleen een speciale SOA test kan deze SOA ontdekken. Bij het hebben van (wisselende) seksuele contacten kan het daarom raadzaam zijn om af en toe zo’n test te doen. Na het vaststellen van een SOA zijn de meeste gelukkig snel en effectief te behandelen. Helaas zijn er ook nog altijd SOA’s die niet te behandelen zijn. Hiv is hier een belangrijk voorbeeld van. Met behulp van medicatie kan deze SOA wel lang in de hand gehouden worden, maar genezen is (nog) niet mogelijk. Om die reden is het aan te raden om te voorkomen dat u besmet raakt met een SOA. Veilig vrijen is de meest effectieve methode.
Wat zijn de symptomen van een SOA?
De symptomen van SOA’s kunnen per ziekte verschillen. Er zijn echter algemene signalen die op een besmetting wijzen. Verschijnen er wratten of zweertjes bij de anus of de geslachtsdelen? Is er sprake van jeuk of pijn in de schaamstreek, pijn bij het plassen, opgezwollen klieren in de lies, of afscheiding uit de anus? Dan kan er sprake zijn van een SOA. Er kan daarbij ook koorts voorkomen en de huid en het oogwit kunnen geel worden. Verder zijn er ook symptomen die specifiek bij vrouwen en mannen kunnen voorkomen. Vrouwen kunnen last hebben van pijn in de onderbuik, vaginaal bloedverlies na het vrijen of tussen de menstruaties door en afscheiding die anders is dan normaal. Er kan bijvoorbeeld sprake zijn van meer afscheiding dan normaal, of de kleur is anders. Ook kan de afscheiding sterker ruiken dan normaal. Bij mannen kunnen pijn in de balzak of vocht of pus uit de plasbuis signalen zijn dat het niet goed zit.
Zie hier alle medicijnen ter behandeling van een SOA
Hoe wordt een SOA vastgesteld?
Herkent u een of meerdere van bovenstaande klachten? Dan is het aan te raden om een SOA-test uit te laten voeren. Dit kan gewoon via de huisarts. De huisarts zal ook vragen stellen over uw seksuele contacten in de afgelopen periode en over de klachten die u ervaart. Er kan op verschillende manieren onderzoek gedaan worden naar SOA’s. Bij een lichamelijk onderzoek worden de slijmvliezen en huid in de schaamstreek en bij de anus onderzocht. Verder is het mogelijk om te testen via bloed, urine of afscheiding. Overigens zijn niet alle SOA’s op te sporen via bloedonderzoek. Zo kan het wel drie weken duren voordat chlamydia zichtbaar wordt en bij hiv kan het zelfs drie maanden duren.
Wie lopen er het meeste risico?
In principe kan iedereen die seksueel actief is een SOA oplopen. Het risico hierop wordt groter wanneer er seksueel contact is zonder gebruik van een beflapje of condoom. Ook het gezamenlijk gebruik van onhygiënische naalden kunnen het risico vergroten. Daarbij gaat het niet alleen om naalden voor drugsgebruik, maar ook bijvoorbeeld naalden die gebruikt worden voor het zetten van tatoeages. Ten slotte kan ook het gezamenlijk gebruiken van handdoeken, lakend en scheermesjes de kans op een SOA vergroten. Uit onderzoek blijkt daarnaast dat vooral mensen onder de 25 jaar risico lopen. Maar ook mensen met veel wisselende contacten hebben meer kans op besmetting. Daarbij kan ook de plaats waar u woont een rol spelen. Zo loopt u meer kans op een SOA in onder meer Turkije, Oost-Europa, Azië en de Nederlandse Antillen.
Hoe worden SOA’s behandeld?
In een vroeg stadium zijn de meeste seksueel overdraagbare aandoeningen prima te behandelen. Wordt de aandoening veroorzaakt door een bacterie, zoals bij bijvoorbeeld chlamydia en gonorroe het geval is? Dan kan de arts antibiotica voorschrijven. Is er sprake van een SOA waarbij huidproblemen optreden, zoals bij genitale wratten? Dan moet ook de huid behandelt worden. Helaas is de behandeling in deze gevallen niet altijd afdoende. De klachten op de huid verdwijnen, maar het virus blijft aanwezig in uw lichaam en kan op een later moment weer problemen geven. In alle gevallen is het van groot belang dat de ziekte op tijd wordt opgespoord. Dan zal de behandeling makkelijker zijn en is de kans op besmetting van anderen het kleinst.